Reportajes

Por Laura Fontalba

Integrantes de Argitan, Centro Asesor de la Mujer, y Berri-Otxoak, plataforma contra la exclusión social y por los derechos sociales, se han concentrado esta mañana ante la oficina de Lanbide en Barakaldo para denunciar que le han retirado la RGI a una mujer, pensionista por Incapacidad Permanente Total, alegando que estaba conviviendo con otra persona.

Ambas agrupaciones han denunciado que la reforma de la Ley 14/2022 del Sistema Vasco de Garantía de Ingresos endureció notablemente las condiciones para acceder a la RGI. En el artículo 28 de dicha ley, se dictamina que Lanbide puede «presumir la existencia de una pareja de hecho como “relación análoga a la conyugal” si dos personas comparten vivienda durante más de un tiempo determinado». Esto implica que se unifica la unidad de convivencia, sus ingresos y, por tanto, se retira la RGI. Es el caso de esta mujer que, como otras miles de personas, dependen de compartir piso para poder acceder a una vivienda.

A pesar de haber recurrido los hechos ante Lanbide y aportar «todo tipo de pruebas» acerca de su situación, agrupaciones han explicado que Lanbide «ha hecho caso omiso» y ha decidido «extinguir su prestación», agarrándose al artículo 28 ya mencionado. «El objetivo de esta reforma ha sido limitar el sistema de protección social, para excluir del mismo a pensionistas, personas desempleadas y trabajadoras precarias. Las consecuencias de estas políticas son devastadoras: expulsan del sistema a cientos de personas que carecen de medios suficientes para acceder a una vivienda o un alquiler propio», han asegurado.

El resultado final ha sido un grave deterioro del estado de salud, físico y emocional, de esta mujer que, ahora, asegura tener que escoger entre «alimentarse adecuadamente para controlar sus enfermedades» o «quedarse sin techo». Desde las agrupaciones han recordado que la criminalización de la pobreza «es constatable a través del hostigamiento hacia quienes dependen de la RGI para poder cubrir sus necesidades más básicas».

Ante esta realidad, han demandado al Gobierno Vasco y a Lanbide que reviertan las medidas que criminalizan la convivencia, restituyan las prestaciones injustamente retiradas y garanticen un trato digno y transparente en la gestión de dichas prestaciones sociales; porque este «no es un caso aislado», sino la situación de cientos de personas en Euskal Herria que están desprotegidas, sin herramientas ni recursos y obligadas a «desistir en derechos».

Komunikatua:

Diru-sarrerak Bermatzeko Euskal Sistemaren 14/2022 Legea erreformatu zenetik, Lanbidek gogortu egin ditu Diru-sarrerak Bermatzeko Errenta (DSBE) eskuratzeko baldintzak, eta larriki eragin die egoera ahulenean dauden pertsonei. Araudi berri hau aplikatzearen ondorioen adibide kezkagarri bat emakume ezgaitu bati DSBE prestazioa kentzea da, Ezintasun Iraunkor Osoagatik pentsioduna, beste pertsona batekin etxebizitza partekatzeagatik soilik. Lanbiden errekurtsoa jarri eta bere egoera erakusten duten mota guztietako frogak aurkeztu arren, Lanbidek ez dio jaramonik egin; eta errekurtso eta eskari ugari izan arren, prestazioa azkendu zuen.

14/2022 Legearen 28. artikuluak Lanbideri izatezko bikote bat dagoela pentsatzeko gaitasuna ematen dio; «ezkontzaren antzeko harreman» gisa, bi pertsonak denbora jakin batez baino gehiagoz etxebizitza partekatzen badute, nahiz eta inolako harremanik ez egon, horrek etxebizitza partekatzen duten pertsonen bizikidetza-unitatea bateratzea dakar, bien diru-sarrerak bateratuz, eta, ondorioz, diru-sarrerak kenduz.

Emakume honen kasuan, diru-sarrerak iraungita daudenez, muturreko zaurgarritasun-egoeran utzi du, eta haren osasun-egoerak, fisikoak zein emozionalak, okerrera egin du larriki.

Horren ondorioz, aukera egin behar izan du bere gaixotasunak kontrolatu ahal izateko behar bezala elikatu ahal izatearen edo aterperik gabe geratzearen artean, horrek dakarren larritasunarekin; izan ere, etxebizitza partekatzea da bizirik irauteko aukera bakarra; gaur egun, egoera hori errealitate bat da milaka pertsonarentzat, eta ezin dute modu independentean bizi, etxebizitza baten garestitasunari aurre egin ezin diotelako etxebizitza eta/edo alokairuak eskuratzeko zailtasunen egungo testuinguruan.

Erreforma horren helburua gizarte-babeseko sistema mugatzea izan da, pentsiodunak, langabeak eta langile prekarioak sistema horretatik kanpo uzteko. Politika horien ondorioak suntsitzaileak dira: etxebizitza edo alokairu propioa eskuratzeko baliabide nahikorik ez duten ehunka pertsona sistematik kanporatzen dituzte. Pertsona horiek, bizirauteko ezintasunari aurre eginez, etxebizitza partekatzera behartuta daude, eta egoera horrek zigortu egiten ditu orain.

Pobreziaren kriminalizazioa DSBEren mende daudenei oinarrizko premiak bete ahal izateko egindako jazarpenaren bidez egiazta daiteke, esaterako, Ertzaintzak behin eta berriz egiten dituen bisitak hartzaileen etxeetara. Hainbat oztopo eta zailtasunei aurrera egin behar duten  pertsonei; prestazio hori eskuratzea eta mantentzea eragozten dietenak.

Bitartean, DBSE laguntzetan dagoen iruzurra oso txikia da, ez da % 0,5era iristen, Eusko Jaurlaritzaren datuen arabera. Hala eta guztiz ere, Eusko Jaurlaritzak Lanbideren erabiltzaileak estigmatizatzen jarraitzen du.

Emakume hone egoera ez da kasu isolatua. Euskadin, ehunka pertsona daude antzeko egoeretan, eta babesik gabe geratzen dira, beren burua defendatzeko tresnarik eta baliabiderik gabe, beren eskubideei uko egitera behartzeko berariaz diseinatutako sistema burokratiko baten aurrean; izan ere, ezinezkoa da administrazioarekin berarekin eztabaidatzea, eta horrek sistematikoki urratzen du oinarrizko eskubideak bermatzeko eta baliabide oinarrizkoenak eskuratzeko betebeharra.

Politika horiek ezartzeak erakutsi du pertsona ahulenen eta laguntza gehien behar dutenen bizitza are gehiago prekarizatzen dutela. Horregatik, Eusko Jaurlaritzari eta Lanbideri exigitzen diegu bizikidetza kriminalizatzen duten neurriak atera botatzea, bidegabeki kendutako prestazioak itzultzea eta gizarte-prestazioen kudeaketan tratu duina eta gardena bermatzea.