Reportajes

Por Laura Fontalba

El pasado sábado 30 de noviembre, organizadas desde Denon Bizitzak Erdigunean, feministas conmemoraron la primera Huelga Feminista General del pasado año con un día repleto de actividades y movilizaciones: Zaintzaren Herria.

Con la huelga organizada el pasado 30 de noviembre de 2023, cerraron la entrada de polígonos y ciudades, obstaculizaron el tráfico, colapsaron carreteras con manifestaciones…; y, aun así, tuvieron que escuchar que las mujeres no sabían hacer «huelgas generales». Con aquella primera huelga feminista no sólo rompieron los esquemas, sino que abrieron la puerta a nuevas y necesarias reflexiones sobre cómo debería ser un sistema de cuidados que ponga las vidas en el centro por medio de «voluntad, ganas y sentido común», para así instaurar medidas que hagan del cuidado «un derecho colectivo».

Así, este mes de noviembre ha vuelto a terminar con un programa muy completo, compuesto por mesas redondas, encuentros y movilizaciones para reflexionar sobre el sistema de cuidados público comunitario que, en 2023, empezó a plantearse.

A lo largo del sábado, se reflexionó sobre la cultura del cuidado; el actual modelo de ciudad y sus deficiencias; la importancia del padrón como vía de acceso a la mayoría de derechos; la necesidad del servicio de cuidado a domicilio —para el que además exigieron la publificación—; y los caminos y los retos para transicionar hacia un mejor sistema.

Explicaron que crear un nuevo imaginario implica también la existencia de comités mixtos de huelga, ya que «todos y todas tenemos que ser cuidadores y cuidadoras, cuidados y cuidadas». Del mismo modo, manifestaron la responsabilidad de las instituciones públicas, que son quienes deben implantar «medidas eficaces que hagan del cuidado un derecho colectivo»; y denunciaron el «juego sucio» de los gobiernos de PNV, PSE y UPN, que lejos de dar reconocimiento a esta lucha, han estado descartando reuniones, y apropiándose de términos y de la lucha en sí misma.

Desde la necesidad de poner las vidas en el centro, exigieron que se hable del control y la democratización de las actividades que sustentan las vidas de todas; del cuidado como responsabilidad colectiva; de un nuevo sistema con capacidad de estructurar todos los ámbitos en los que se genera la vida; y de la necesidad de que los hombres dejen la «pasividad» y su privilegio de «no cuidar» a un lado, y también caminen hacia la transformación.

En definitiva, denunciaron el régimen de cuidados «colonial, patriarcal y capitalista» actual; interpelaron a instituciones, patronal y hombres para que no hagan más negocio «a las espaldas»; y recordaron también la responsabilidad de las mujeres que, en la lucha, pueden ser tanto oprimidas como opresoras, pero que, que, desde ese lugar, también se puede luchar: «Hay que luchar siendo conscientes de la interdependencia y responsabilizarnos ante la situación de privilegio que podamos tener frente a otras. Cada una desde donde le corresponda debemos ser agentes activas en esta lucha».

Saben que su propuesta supone «un cambio radical en el sistema actual» y que dicha responsabilidad «debe recaer en todos los sectores». Por eso, ellas han seguido y seguirán luchando en la red de técnicas de igualdad, en las mesas sindicales, en el Movimiento de Pensionistas, en la Red de Trabajadoras del Hogar y Cuidado…; «continuaremos organizándonos pueblo a pueblo y barrio a barrio», terminaron asegurando.

Komunikatua:

Urtebete igaro da hementxe bertan, izugarrizko zaparradaren azpian, euskal herrirako zaintza sistema publiko komunitarioa aldarrikatzeko historiako lehen greba feminista orokorra egin genuenetik.

Izugarria egin genuen! Herriz herri eta auzoz auzo emakumeon artean egosten hasi ginen, iruditegi berri bat sortzen, greba komite mixtoen bidez gizonak ere inplikatu genituen, denok izan behar bagara zaindu eta zaintzaile, baina oso abiapuntu desberdinetan gaude. Lantokiz lantoki, eskemak hautsi genituen hitzarmen, lege erreforma edo murrizketak jopuntuan ez dituen greba orokor feminista bat mahai-gaineratzean. Zer da hori? Komertzioz komertzio eskuorriak banatu, eta ze nolako sorpresa, gugandik ihes egin baino, babesa eta irribarreak topatzea!

Emakumeok greba orokorrak egiten ez genekiela entzun behar izan genuen, baina poligonoetako zein hirietako sarrerak itxi genituen, trafikoa oztopatu, manifestaldiekin errepideak kolapsatu… Komunikabideak saiatu bai, baina ezin izan zuten gaia ekidin, eta zaintza eztabaida sozialaren erdigunera ekarri genuen.

Bizitzak erdigunean jartzeko borrokan, behin eta berriro salatu dugu egungo sistemak gutxi batzuen mesedetan ekiten duela, gure burua, komunitate eta bizi garen inguruaren suntsiketa eraginez. Argi esan dugu: zaintzak irauli, dena aldatzeko. Zaintza sistemaren aldaketa jarri dugu ortzimugan, baita egungo sistemari alternatiba eskaini ere, zaintza sistema publiko eta komunitarioa aldarrikatuz. Zaintza erregimen kolonial, patriarkal eta kapitalista salatzeko, instituzioak, patronala eta gizonak interpelatu ditugu, gure bizkarrera negozio gehiagorik egin ez dezaten.

Ikasi dugu, borroka honetan zapalduak eta zapaltzaileak garela, eta hortik ere borrokatu daitekeela, borrokatu behar dela, interdependentziaz jabetuz eta beste batzuen ondoan izan dezakegun pribilegio egoeraren aurrean ardura hartu. Bakoitzak dagokion lekutik agente aktibo izan behar dugu borroka honetan.

Etengabe ikusi dugu, PNV, PSE eta UPNren gobernuen joko zikina. Gure borrokari aitortzarik eman ez, gurekin mahai batean elkartzea baztertu eta gainera, gure termino eta borroka erabiltzen. Gure proposamenak edukiz hustu dituzte eta sistema betikotuko duen proposamenak aurkeztuz. Bai, interpelatu ditugu, erantzun bat emateko presioa sentitu dute eta erantzunkizunez jokatzea exigitu diegu eta exigitzen jarraituko dugu.

Ez dugu helburu xamurra jarri, egungo sistema errotik aldatzea ekarriko duen proposamena plazaratu dugu eta honetarako, zaintzak erdigunean jartzeko ardura sektore guztietatik eman beharrekoa dela argi dugu. Guk lanean jarraitu dugu, sektorez sektore ari gara; berdintasun teknikarien sarea, sindikatuen mahaiak, pentsionisten mugimendua, etxeko eta zaintza langileen eragileekin elkarlana, herri eta auzoetako komiteak…

Horren adibide da gaur antolatu dugu Zaintzaren Herria ere. Zaintza sistema publiko komunitarioaren inguruan hausnarketa herritarra egiteko egun osoko egitaraua prestatu dugu. Goizeko mahainguruan,  Zaintza Sistema Publiko Komunitarioa, izen potolo hori esaterakoan, buruan zer dugun hausnartu dugu. Zaintza kulturaren inguruan hausnartzen hasi, egun dugunaren erradiografia aztertu, trantsiziorako bideak eta erronkak identifikatu ditugu. Baina ez gara orokortasunetan galdu, Etxaldeko lagunei esker indarrak hartu ondoren (elikadura zaintza da, eta jatea ez da elikatzea;), 4 errealitateren inguruan hausnartu dugu:

• Haurrak abiapuntu hartuta, hiri ereduaren eta honen hutsuneen inguruan aritu gara;
• Erroldak eskubideak eskuratzeko duen garrantziaz eta beraz borroka honen premiaz hausnartu dugu;
• Etxez etxeko zaintza zerbitzuak duen garrantziaz kontziente, egungo ereduaz eta publikazioaz aritu gara

Eskerrik asko! Denon bizitzak erdigunean jarriko dituen zaintza sistema bat irudikatzeko ez dira masterrak, bizar zuria eta urte asko behar: borondatea, gogoa eta zentzu komuna baizik.

Ereduaz hausnartzen ari gara, baina, ez gara nekatuko erakunde publikoei dagokien ardura har dezatela exijitzeaz. Hemen gaude, zaintza arloan eskumen gehien dituen instituzioetako baten parean, honen inguruan hitz egiten hasteko zain, bestaldean norbait esertzeko zain. Gure hizkera lapurtu nahi izan digute, baina ezer ez aldatzeko. Hemen, ez dago inor mahaiaren bestaldean eserita. Zaintza eskubide kolektibo bilakatuko duten neurri eraginkorrak behar ditugu orain. Beraz, mezua argia da: utzi iezaiozue zaintzarekin negozioa egiteari! Bizitza erdigunean jarriko duten politika publikoak eta urgentziazko egoerei berehalako erantzunak ematea behar dugu.

Bizitza erdigunean jarri nahi dugula diogunean, guztion bizitzak sostengatzen dituzten jardueren kontrolaz eta demokratizazioaz ari gara. Zaintza erantzukizun kolektiboa izan behar da, eta zaintza-sistema berriak bizitza sortzen den eremu guztiak egituratzeko gai izan behar du. Gizonek, ardura berezia daukate, ez zaintzeko pribilegiotik mugitu eta ardura kolektiboen alde posizionatuz. Pasibotasunak ez digu balio, eraldaketa emateko bidea orain eta hemen behar dugu.

Guk argi dugu posible dela eta hortan ari gara. Saretzen eta artikulatzen jarraituko dugu, herriz-herri eta auzoz-auzo antolatuz.