Con información de Zehar-Errefuxiatuekin y CEAR en Euskadi
Hoy es la víspera del Día Internacional de las Personas Refugiadas y como cada año, las organizaciones Zehar-Errefuxiatuekin y CEAR en Euskadi han hecho balance y análisis de los últimos datos de asilo, además de hacer un llamamiento a la sociedad vasca para “acoger sin discriminar”; lema de las manifestaciones promovidas por diferentes colectivos que recorrerán las calles de Bilbao y Vitoria-Gasteiz, mañana 20 de junio y el sábado 24 en Donostia. Además, Zehar-Errefuxiatuekin ha presentado el informe “Lagoratorio. Diagnóstico sobre las discriminaciones que viven en Euskadi las personas refugiadas y migradas en el acceso a la banca, a la vivienda y el trato policial”. Durante el año 2022, Zehar-Errefuxiatuekin impulsó encuentros pluriculturales en seis municipios del País Vasco junto a personas refugiadas, migradas y locales que residen en ellos, con la idea de identificar colectivamente las distintas situaciones de discriminación que sufren las personas culturalmente diversas y que dificultan la convivencia intercultural. Se abordaron cuestiones tales como el ocio, la vivienda, el acceso al mercado laboral, el trato policial recibido o el acceso a cuentas bancarias.
Arantza Chacón, directora de Zehar-Errefuxiatiekin, reivindica que “estas voces son legítimas e importantes, ya que, en una sociedad de derechos, no es admisible tolerar de ninguna forma su vulneración. Hoy salimos a la calle para decir alto y claro que necesitamos reflexionar como sociedad sobre qué tipo de trato estamos dando a las personas que huyen de la persecución y sobre todo, necesitamos repensar la forma de acoger sin discriminar. Porque la sociedad va a ser aquella que construyamos de manera conjunta cada día y desde hoy”.
Sobre la vivienda el informe presenta que tanto inmobiliarias como particulares niegan la visita a pisos o habitaciones, dificultan el acceso al alquiler u ofrecen infraviviendas a las personas migrantes y refugiadas.
También identifica varias prácticas discriminatorias por parte de los cuerpos policiales: desalojos de personas en situación de calle, detenciones de colectivos específicos, abuso de autoridad, paradas e identificaciones por perfil étnico y obstáculos en el acceso a procedimientos administrativos.
Los problemas que tienen las personas refugiadas para abrir cuentas bancarias, con numerosas trabas y dificultades, así como el bloqueo posterior de estas cuentas que se produce con frecuencia, provocan situaciones que les impiden con frecuencia hacer pagos y recibir prestaciones.
Es el caso de Marie-Ange Bilihe, procedente de Costa de Marfil y residente en Euskadi con su hijo desde hace cinco años. Marie-Ange tuvo que huir de su país por la persecución política que vivía. Tras un largo tránsito por diferentes países, cruzó el Estrecho por mar estando embarazada.
Una vez aquí, solicitó asilo y años después se lo denegaron. Ella ya estaba trabajando, pero lo perdió de manera automática al quedar en situación irregular. Estuvo un año intentando que le alquilaran un piso para poder vivir con su hijo: “Con las inmobiliarias fue imposible, me decían que no automáticamente al verme o al llamar por teléfono”.
CEAR presenta el Informe anual 2023: Las Personas Refugiadas en España y en Europa
Elena Valverde, coordinadora territorial de CEAR en Euskadi presentó las principales conclusiones del Informe Anual de CEAR 2023: Las Personas Refugiadas en España y en Europa, que hace balance y análisis de las cifras de asilo mundiales, europeas y estatales correspondientes a 2022.
Según Valverde, “durante el año pasado el principal obstáculo para el derecho al asilo en el Estado español continuó siendo el acceso al territorio, tanto por la persistencia de devoluciones ilegales y sumarias en la Frontera Sur como por la exigencia de visados de tránsito a nacionales de países en conflicto como Siria, Palestina o Yemen. Así mismo, la escasez de citas telemáticas para formalizar la solicitud de protección internacional provocó demoras en el acceso al asilo, colocando a las personas refugiadas en situación de desprotección”.
Gaur Errefuxiatuen Munduko Egunaren bezpera da, eta, urtero bezala, Zehar-Errefuxiatuekin eta CEAR erakundeek asiloari buruzko azken datuen balantzea eta azterketa egin dute. Horrez gainera, errefuxiatuei diskriminaziorik gabe harrera egiteko deia egin dio euskal gizarteari. Hain zuzen ere, “Diskriminaziorik gabeko harrera” leloa izango dute Euskadiko hiriburuetako kaleetan zehar egingo diren manifestazioek; zehazki, bihar, ekainak 20, Gasteizko eta Bilboko kaleetan, eta ekainaren 24an, larunbata, Donostian.
Gainera, Zehar-Errefuxiatuekin erakundeak txosten bat aurkeztu du: “Lagorategia: Errefuxiatuek eta migratuek Euskadin bizi dituzten diskriminazioei buruzko diagnostikoa, banketxean, etxebizitzaren auzian eta poliziarekin tratua izatean”. 2022an, Zehar-Errefuxiatuekin erakundeak topaketa kulturaniztunak bultzatu zituen Euskal Autonomia Erkidegoko sei udalerritan, bertako bizilagun diren errefuxiatuekin, migratutakoekin eta bertakoekin, denen artean identifikatu ahal izateko zer diskriminazio-egoera pairatzen dituzten kultura desberdinak dituzten pertsonek, eta nola zailtzen duen horrek kulturen arteko bizikidetza. Hainbat gai jorratu ziren, hala nola aisia, etxebizitza, lan-merkatuan sartzea, poliziaren tratua eta banku-kontuetarako sarbidea.
Arantza Chacón Zehar-Errefuxiatuekin erakundeko zuzendariak aldarrikatu duenez, “ahots horiek legitimoak eta garrantzitsuak dira, eskubideak aitortuta dituen gizarte batean ezin baita inola ere onartu eskubideen urraketa. Kalera irtengo gara, ozen eta argi esateko gizarte gisa gogoeta egin behar dugula zer tratu ematen ari garen jazarpenetik ihes egiten duten pertsonei, eta, batez ere, diskriminatu gabe harrera egiteko modua birpentsatu behar dugu. Izan ere, egunero eta gaurtik aurrera elkarrekin eraikiko dugun hori izango da gure gizartea”.
Etxebizitzari dagokionez, txostenak dio bai higiezinen agentziek eta bai pertsona partikularrek ukatu egiten dietela pertsona errefuxiatuei eta migratzaileei etxebizitzak edo gelak ikusi ahal izatea, zaildu egiten dietela etxebizitza alokairuan hartzea, edo infraetxeak eskaintzen dizkietela.
Polizia-kidegoen zenbait diskriminazio-ekintza ere identifikatzen ditu: kale gorrian dauden pertsonak bertatik mugiaraztea, kolektibo espezifikoak atxilotzea, agintekeria, kalean jendea bere etniaren arabera geraraztea eta identifikatzeko eskatzea, eta administrazio-prozeduretarako sarbidea oztopatzea.
Gainera, errefuxiatuei traba eta zailtasun ugari jartzen zaizkie banku-kontuak irekitzeko, eta gero, sarritan, blokeatu egiten zaizkie kontuak; egoera hori dela eta, beraz, askotan eragotzi egiten zaie ordainketak egitea eta prestazioak jasotzea.
Horixe da Marie-Ange Bilihe-ren kasua. Marie-Ange Boli Kostatik etorri zen, eta duela bost urtetik bizi da Euskadin, semearekin. Ihes egin behar izan zuen bere herrialdetik, jazarpen politikoa zela eta. Hainbat herrialdetan zehar luze ibili ondoren, Gibraltarko itsasartea zeharkatu zuen, haurdun zegoela.
Hemen, asiloa eskatu zuen, eta handik urte batzuetara ukatu egin zioten. Bera lanean ari zen, baina egoera irregularrean geratzean, automatikoki galdu zuen lan hura. Urtebete eman zuen bere semearekin bizitzeko etxebizitza bat alokatzeko ahaleginean: “Higiezinen agentziekin ezinezkoa izan zen; ni ikustean edo telefonoz deitzen nienean, automatikoki esaten zidaten ezetz”.
CEARek 2023ko Urteko Txostena aurkeztu du: Errefuxiatuak Espainian eta Europan
Errefuxiatuak Espainian eta Europan da CEARen 2023ko Urteko Txostenaren izenburua, eta txosten horren ondorioak aurkeztu zituen Elena Valverdek, Euskadiko CEAReko lurralde-koordinatzaileak. Hain zuzen ere, 2022an asilo-gaietan munduan, Europan eta estatuan izandako zifren balantzea eta azterketa egiten du txostenak.
Valverderen arabera, “iaz, Espainiako estatuan, lurralderako sarbidea izan zen berriz ere asilo-eskubiderako oztopo nagusia, bai Hegoaldeko Mugan legez kanpoko itzulketak eta irisi ahalako itzulketak egiten jarraitu zutelako, bai gatazkan dauden herrialdeetako nazionalei (hala nola Siriakoei, Palestinakoei eta Yemengoei) iraganbideko bisak eskatzen zitzaizkielako. Era berean, nazioarteko babes-eskaera formalizatzeko hitzordu telematiko gutxi egoteak atzerapenak eragin zituen asilorako sarbidean, eta egoera babesgabean utzi zituen errefuxiatuak”.