Por Laura Fontalba
Ayer, desde Erandioko Oroimena se movilizaron para recordar a Josu Murueta y Antón Fernández; asesinados a manos de la policía franquista, en 1969, mientras participaban en manifestaciones contra las emisiones de gas en Erandio.
En 1969, asociaciones de vecinos y vecinas de Erandio se movilizaban, casi a diario, para denunciar la emisión de gases contaminantes producidos por el tejido empresarial. Fueron las mujeres las primeras en denunciar que dichos gases estaban empezando a afectar a su hijas e hijos; y a «revelarse» contra aquella situación. Pero, frente a esas protestas, estaba la Policía franquista, que utilizaba todo lo que fuese necesario para disolver las movilizaciones.
Así ocurrió la noche del 28 de octubre, cuando la tensión aumentó entre manifestantes y Policía, que no dudó en emplear sus armas de fuego para reprimir la situación. Esa misma noche, una de las balas alcanzó a Antón Fernández, quien falleció 15 días después; y otra, durante una huelga convocada al día siguiente, alcanzó a Josu Murueta, quien también terminó falleciendo. Junto a ellos hubo también varias personas que resultaron heridas.
Cada año, vecinas y vecinos siguen reivindicando su recuerdo y exigiendo «verdad, justicia y reparación». «Es importante seguir recordando aquellos cortes de carreteras, la huelga convocada, las protestas continuas a las que la policía española respondió con fuego real que tuvieron como consecuencia las muertes…», recordaban, pues sólo así se evita «repetir la historia» que llevó a olvidar «qué es la justicia».
Además, denunciaron cómo aquella «violación de derechos humanos», tanto sociales como medioambientales, persiste a día de hoy de diferentes maneras; y cómo a pesar de que asociaciones vecinales y otros grupos de los barrios lo siguen denunciando en calles, plazas, tribunales, Gobierno Vasco, Ayuntamiento de Erandio… «nadie se da por aludido».
«Un fuerte abrazo a las familias de Josu y Antón. Que su recuerdo no desaparezca nunca», desearon y añadieron recordando también a todas aquellas personas que, durante mucho tiempo, lucharon de «forma impresionante»: «Hoy la calle y la plaza que llevan sus nombres son una realidad gracias a su lucha incansable».
KUTSADURA PIKUTARA
Haizearen sehazkan
Izpien dantzatokian
Euri-tanten jolasak
Janzten zuen melodia
Behingoan agertu da
Berriz itzaletik mantu gris hura
Beldur da hartzeko arnasa
Atzean den zeru urdinaErandio bidean
Lausotu zaizkit begiak
Iragana gogoan
«Fuera el gas» abestia
Amaren osasuna
Amonak babestu zuen oihuka
Alabak duen kezkak
Ernetu du hazi berriaEne lur zauritua
Ez galdu inoiz ahotsa
Herritarron muxuak
Sendatu nahian bihotza
Hegaka, igeri eginez
Nahiz belarditik egin dute ihes
Berton harrotuz hautsak
Eteteko giro mingotsaAnimaliak bueltan
Nahi ditugu Erandion
Urratsez urrats goaz
Aire garbia desio
Gaur gaitzatela entzun
Mozkin ekonomikoa baztertu
Gure osasunak baitu
Garrantzia. Natura zaindu!
Omenaldia:
Beste behin ere, urtebete gehiago, Espainiako frankismoaren eskutik Josu eta Antonen hilketa gaiztoak gogoratzeko gaude. Duela 55 urte gertatu zen hori.
Ezinbestekotzat jotzen dugu gogoratzeko ariketa honekin jarraitzea. Ahaztzeak justizia zer den ahaztera eramaten gaituen istorioa kontatzeko errepikapena gaitzesten du.
Ekintza honek, gainera, denbora luzez modu ikusgarrian borrokatu duten pertsona guztiak aitortzeko modu bat izan nahi du, gertaera hauek ahaztu ez daitezen. Batez ere, gertatutakoa ahaztu ez zedin borrokatu eta borrokatu zuten jendeari ari gara.
Hau da, unerik zailenetan guraso eta bikotekideen aitorpenaren alde borrokan jarraitu zuten pertsonak, emakumeak gehienbat. Gaur egun euren izena daramaten kalea eta plaza errealitate bat dira euren borroka nekaezinari esker. Eskerrik asko.
Gainera, beste pertsona batzuek egin dutena ere aitortu nahi dugu, euren eguneroko bizitza emakume hauen lagun. ESKERRIK ASKO MANOLO, zure liburuak, ESKERRIK ASKO TXETXU, oroitzapen ezabaezinak, ESKERRIK ASKO JOSU, zure dedikazioa….
Aurten, omenaldi hau antolatzen duen taldearen baitan, Erandioko Oroimena sortu zenean bertan zegoen pertsona bat gogoratu nahi dugu. Hil zenetik bost urte beteko dira eta bere ahaleginari esker gaur ere hemen gaudela esanez gogoratu nahi dugu. ESKERRIK ASKO ANA KRESPO.
Gehiagorik gabe, memoriaren ekintza honi ekin diogu. Ez dugu ahazten, ez dugu ahaztu behar.
Airearen kalitate eskasa, enpresa batzuek igorritako zaratak, industria batzuen jarduerak sortzen dituen usain jasangaitzak… Nork kontrolatzen du gaur egun pairatzen dugun hondamendi hau guztia?
OSASUN PUBLIKOAREN ARAZO LARRIA! Bai, EGIA, JUSTIZIA ETA ERREPARAZIOA.
1968ko datuak esanguratsuak ziren, Bilbo Handian eztarriko minbizia Estatu osoko altuena zela zioen.
Garrantzitsua da gogoratzen jarraitzea errepideen itxiera haiek, deitutako greba, Espainiako Poliziak su biziz erantzun zien etengabeko protestak, urriaren 28ko gauean Antón Fernández bala frankista batek jo eta 15 egun ostean hil zen; Hurrengo egunean, greban, Josu Murueta beste bala frankista batek jo eta hil egin zen. Manolo Castrillo bezalako beste pertsona batzuk ere zaurituta geratu ziren.
ERANTZUKIZUNAK INOIZ EZ ZIREN HARTU EDO AZALPENA EMAN ERE EZ.
Duela 55 urte eta gaur egun, arazo bera, KUTSADURA JARRAITZEN DU.
1969an gure Herria jazo zuen giza eskubideen urraketa honek, edozein ikuspegitik begiratuta, bai soziala bai ingurumena, gaur egun modu ezberdinetan dirau. Gure auzoetako auzo elkarteek eta beste taldeek egoera hau salatzen jarraitzen dute, kalean, plazetan, epaitegietan, Eusko Jaurlaritzan, Erandioko Udalean… baina inork ez du kasurik egiten.
BESARKA HANDI BAT JOSU ETA ANTONEN FAMILIEI. JOSU ETA ANTON GOGOAN ZAITUZTEGU.
KUTSADURARIK EZ. Ez orain ez inoiz.
