Reportajes

Por David BM

Bilbao se convirtió esta tarde en el altavoz de quienes no caben en la narrativa oficial de los derechos humanos. En el marco del Día Mundial de las Personas Refugiadas, organizaciones como Zehar, Lumaltik, Amnistía Internacional, CEAR y Ongi Etorri Errefuxiatuak convocaron una concentración para denunciar, sin paños calientes, el retroceso monumental que vivimos en materia de refugio, arraigo y derechos humanos.

Y no, no es exageración. El nuevo Reglamento de la Ley de Extranjería, junto al flamante Pacto Europeo de Migración y Asilo, se ha convertido en el nuevo manual de exclusión firmado por gobiernos que se autoproclaman democráticos pero legislan como si llevaran pulserita azul y bandera negra.

Mientras se recita el discurso oficial sobre valores europeos, se aplican políticas de extrema derecha maquilladas de socialdemocracia. Todo por “gestionar los flujos migratorios”, que en la práctica significa reforzar las fronteras externas, externalizar el asilo y convertir en sospechosas a quienes escapan de guerras, hambre y persecución.

“El objetivo es impedir que lleguen. Y si lo hacen, expulsarlas lo más rápido posible”, denunciaron los colectivos. Y si aún así resisten, ahí está el artículo 126 para recordarles que su tiempo de vida aquí no computa, que su arraigo no vale nada, que su existencia será siempre provisional.

¿Quién decide quién merece vivir con dignidad? Una legislación que distingue ciudadanas de criminalizadas en función del país de origen. A las colombianas, por ejemplo, se les ha cerrado la puerta de par en par, pese a los datos de violencia extrema en su país.

En 2023, más de 7.700 personas pidieron asilo en Euskadi. Con la reforma, muchas de ellas verán como esa petición se convierte en un camino sin salida, en un trámite para engordar estadísticas de denegaciones.

En este contexto, las organizaciones concentradas exigen algo tan sencillo como revolucionario: vías legales y seguras de entrada, un sistema de acogida digno, fin del perfil racial y el empadronamiento para todas las personas. También demandan la suspensión del visado de tránsito a quienes huyen del genocidio palestino, la creación de políticas públicas con enfoque intercultural, feminista y antirracista, y lo más evidente: que ninguna persona quede excluida del acceso a derechos básicos como la vivienda, la educación o la sanidad.

No se olvidaron de los menores no acompañados, especialmente aquellos retenidos en las Islas Canarias, para quienes se exige el cumplimiento estricto de las medidas cautelares dictadas por el Tribunal Supremo.

Porque esto va de derechos, no de limosnas. De humanidad, no de marketing institucional. Por eso se pide también detener el comercio de armas que alimenta las guerras de las que muchas personas refugiadas huyen. Y sí, también se exige una regularización extraordinaria, avalada por una Iniciativa Legislativa Popular con cientos de miles de apoyos, que pondría fin a esa invisibilidad legal que convierte a miles de personas en fantasmas con cuerpo.

Hoy Bilbao volvió a gritar que el refugio no puede ser una celda de espera, que el arraigo no puede ser una trampa sin salida, y que los derechos humanos no pueden depender de una reforma de última hora.

Gaur, ekainaren 20an, Errefuxiatuen Nazioarteko Egunean, giza eskubideen kontuetan atzerapauso berri eta handia ematen ari gara. Europara eta Euskadira heldu eta haien bizitza salbatzeko ahaleginak egiten dituztenen aurkako errepresioa eta indarkeria areagotuko duen Migrazio eta Asilorako Europako Ituna abiarazteari, Atzerritartasun Legearen Araudiaren azken erreforma gaineratzen zaio, hona heltzea jada lortu dutenak zigortzeko.

Azken araudi hori Espainiako Gobernuak Migrazio eta Asilorako Europako Itunaren ezarpena garatzen duen bitartean jarri du indarrean. Itunak Europara heldu nahi dutenen aurkako errepresioan sakontzen du eta asilorako eskubidea kanporatzen du, hala, nazioarteko babesa behar duten pertsonen kriminalizazioa areagotzen du.

«Migrazio- eta asilo-fluxuen kudeaketa» politika neokoloniala da, eta mugak lekualdatzeaz gain, Giza Eskubideen Nazioarteko Zuzenbidearen printzipio etikoak eta konpromiso politikoak ezerezten ditu; errepresio-neurrien ondorioak pertsonak desagertzea eta hiltzea dira, eta neurri horiek Europako proiektu politikoari eusteko berezko zutabeak dira. Migrazio eta Asilorako Europako Ituna, oinarrian, eskuin-muturreko hitzarmena da, eta Europako sozialdemokraziak onartu egin du. Helburua pertsonak heltzea galaraztea da. Eta, heltzekotan, lehenbailehen kanporatzea. Geratzen direnen kasuan, jazarpena ez da hor amaitzen. Jatorrizko herrialdearen eta egoera administratiboaren arabera nortzuk herritarrak diren eta nortzuk kriminalizatuko dituzten ezartzen duen legedi xenofoboari aurre egin behar diote. Atzerritartasun Legearen Araudiak, orain, pertsona errefuxiatuek eskubideez eta bizitza duinaz gozatzea espresuki zailduko du.

Iaz, Euskadin 7.729 pertsonek eskatu zuten nazioarteko babesa, eta Espainiako estatuan 167.366 pertsonek. Aurreko urtean baino % 2,5 gehiago. Atzerritartasun Araudiari 126. artikulua txertatzean, hemen bizi izandako denbora ez da errotzerako kontuan izango, eta hori zen pertsona migratzaile eta errefuxiatu gehienek erregulartasunerako zuten bide posible bakarra. Asilo eskubidea ez erabiltzeko estrategia berria da, Europan nazioarteko babes ukapen-estandar altuenak dituen herrialdean. Egoera nazionalitate batzuen kasuan, hala nola kolonbiarrean, bereziki ageria da, sistematikoki asilo eskubidea ukatzeko politikari aurre egin behar baitiote. Disuasio eragina jada agerikoa da.

Euskal gizarte gisa, alde batean edo bestean kokatzea erabaki dezakegu. Biktimei eta errefuxiatuei aitorpena egiteak, haien mina gurea izateak eta gizarte anitza eraikitzeak garrantzi handiko ardura politiko sorta eskatzen dute. Une erabakigarrian gaude: nolatan bermatuko dugu eskubideak eta harrera-eredu duinak eskuragarri dituztela errefuxiatuen zaurgarritasuna areagotzen duen araudiarekin?

Ahotsa goratu behar dugu, Palestinako herriarekin elkartasunean egin dugun bezala, amaierarik ez duen eta ohitura bilakatu ezin den genozidioa dela eta. Gaur, Errefuxiatuen Nazioarteko Egunean, belaunaldietan zehar lotsaraziko gaituen basakeria horren aurka aldarri egiten dugu.

HONAKOA ALDARRIKATZEN DUGU:

• Migratzaile eta errefuxiatuak haien bizitza arriskuan jarri gabe Espainiako estatura eta Euskadira heldu ahal izatea, legezko bide seguruak erraztuz. Horretarako, Palestinako genozidiotik ihes egiten dutenentzat aireportuko garraio bisaren ezarpena indargabetzea premiazkoa da, baita Siria, Somalia, Yemen eta gatazka armatuek suntsitutako beste tokietako nazionalitatea dutenentzat ere.
• Europako eskuin-muturreko politiketatik aldentzea, Europako Itunaren ondorioz asilo-eskaerak aztertzeko hirugarren herrialdeetan atxiloketa-zentroak ez ugaritzeko, eta estatuan formula berriak eta atxiloketa-zentroak ez areagotzeko.
• Nazioarteko babeserako prozesua egin ahal izatea bermatzea, nazionalitate irizpiderik ezarri gabe eskaera bakoitza banan-banan aztertuta, 1951ko Genevako Konbentzioan ezarritako eskubideak kontuan izanda, eta beharrezko bermeak zein ez itzultzeko printzipioa betez.
• Bidaiderik gabeko adingabe asilo-eskatzaileei estatuko harrera-sisteman sarbidea bermatzea, Kanaria uharteetan adingabeen asilo-eskaeren egoerari erantzuteko Auzitegi Gorenak emandako kautela-neurria betez.
• Modu normalizatuan erroldatu ezin direnei gizarte-zerbitzuen bidez erroldatzea bermatzea, EAEko gizarte-eskubideei sarbidea dutela ziurtatzeko.
• Gizarte-etxebizitza, baliabideak, zein gizarte-, hezkuntza-, osasun- eta kultura-prestazioak izan ditzaketela bermatzea, nazioarteko babesa behar duten pertsonen eta aberrigabeen zailtasunak kontuan dituzten irizpideak ezarrita. Zaurgarritasun egoera berezian dauden pertsonen sarbidea ere kontuan izatea beharrezkoa da, hala nola dibertsitate funtzionala duten pertsonak, generoa dela eta jazarpena jasan dutenak, edo indarkeria matxista eta LGTIBQ+fobia pairatzen ari direnak. 
• Politika publikoei kulturarteko ikuspegi antirrazista ematea, baita feminista eta aniztasun sexuala kontuan hartzen duena ere.
• Arraza profilaren araberako poliziaren identifikazioei eta arrazializatutako pertsonen aurkako estatuko Segurtasun Indar eta Kidegoen indarkeriari amaiera ematea, jarritako salaketen aurrean ardurak zehazteko eta eskatzeko ikerketak sustatuta.
• Diskurtso diskriminatzaile eta xenofoboei aurre egitea, prebentzio eta jarraipen neurriak ezarriz, eta administrazioko maila guztietan gizarteratze, bizikidetza, berdintasun eta diskriminazio ezarako planak diseinatzea eta eraginkortasunez ezartzea bermatzea, komunitateko ikuspegia eta beharrezko aurrekontu-esleipena izanda.
• Profil etnikoaren arabera Euskadi eta Frantziaren arteko lurreko mugan egiten diren kontrolak bertan behera uztea.
• Armen salerosketa geldiaraztea, bortxazko lekualdaketa ugari eragiten dituzten gatazkak eta gerrak sustatu eta giza eskubideen bortxaketa larriak bultzatzen baititu.
• Azkenik, Espainiako estatutan pertsona migratzaileen Ez Ohiko Erregularizazioa abian jartzea premiazkoa dela aldarrikatu nahi dugu. Ehunka eta milaka pertsona legegintzako herri-ekimen baten bitartez horren alde egin dugu eta lan-esplotazioa, instituzioen aurrean ikusezin izatea, legearen babes eza eta hezkuntza zein osasuna bezalako funtsezko giza eskubideez gozatzetik kanpo berez geratzea eragiten dituen irregulartasuna amaitzea eskatzen dugu.

GATAZKA ARMATU, GATAZKA INSTITUZIONAL ETA INGURUMEN-GATAZKEN AMAIERA ALDARRIKATZEN DUGU!

Guztiok toki segurua izateko, bizitza-proiektua garatzeko eta oraina duintasunez bizitzeko eskubidea baitaukagu.

Aterpea ezin da itxaron-zelda izan.

Errotzea ezin da irteerarik gabeko tranpa izan.

Gizatasuna ezin da erreforma baten menpekoa izan.