Por Laura Fontalba
El Movimiento Feminista de Gasteiz y Koloretxe han denunciado que las medidas ordenadas por la jueza S. M. B ante un caso de agresión sexual entre menores —10 metros de distancia en el centro escolar y 200 metros fuera de este— no son suficientes para que la víctima pueda vivir con «libertad y seguridad», y recuperarse del daño sufrido.
Ambos colectivos han denunciado que, el pasado mes de junio de 2023, una menor de 13 años sufrió una agresión sexual por parte de otro menor de 14 años estudiante de la misma escuela. Un año después, la jueza ha sentenciado una prohibición de acercamiento durante 16 meses, en los que el agresor no podrá acercarse a la víctima a menos de 10 metros dentro del centro escolar o a menos de 200 metros fuera del mismo. «Nos preguntamos qué criterio sigue esta medida (…) El contacto visual y verbal es constante en los 10 metros establecidos para el centro escolar», han asegurado los colectivos conocedores de que el agresor ha vulnerado esta medida en numerosas ocasionas, una de ellas, incluso, con la denuncia de la Policía Local de Vitoria, pero con la posterior orden de no llevar adelante la investigación por parte de la jueza.
Según han explicado, la víctima, que lleva más un año asistiendo al Servicio Foral Hegoak de Atención Sociojurídica y Psicosocial Especializada en Violencia de Género de la Diputación Foral de Álava presenta «un malestar emocional muy significativo asociado a las situaciones de violencia vividas […] sintomatología postraumática intensa, con indicadores de reexperimentación […] nivel de ansiedad elevado […], inadaptación escolar [y] miedo», con lo que desde ambos colectivos consideran que continuar así «sólo agravará la situación».
Ante la dificultad de elaborar un protocolo con medidas más concretas y garantizar su cumplimiento, tanto el Movimiento Feminista como Koloretxe han exigido el traslado del agresor a otro centro educativo de cara al próximo curso, pues creen que sólo así se respetarán «las necesidades de la menor agredida sexualmente» y «un entorno de recuperación libre de violencias»; medidas basadas en «el reconocimiento del dolor causado y el respeto al espacio de la víctima».
«Interpelamos directamente a la Consejería de Justicia del Gobierno Vasco por considerar que la medida de protección establecida por la jueza S. M. B. vulnera los derechos de la víctima; a la Consejería de Educación del Gobierno Vasco por su responsabilidad en que en los centros escolares se vele por la seguridad de todo el alumnado», han sentenciado ambos colectivos, que confían en que puedan acordarse «recursos educativos de acompañamiento» y «vías de reparación» para los casos de violencia machista.
Komunikatua:
Joan den 2023ko ekainean, Gasteizen, 13 urteko Iratik (fikziozko izena) sexu-erasoa jasan zuen 14 urteko Mikelek (fikziozko izena) eraginda. Biek ikasten dute Ikastola berean. Erasoa eskola-orduetegitik kanpo gertatu bazen ere, hori funtsezkoa da Irati jasaten ari den birbiktimizazioa ulertzeko.
Eraso hori gertatu zen unean salatu zen, eta duela aste batzuk iritsi zen epaia, Mikelek «hamasei urtetik beherako pertsonaren aurkako sexu-erasoaren delitua» egin zuela deklaratu zuena.
Epaileak agintzen dituen neurrien artean, honek kezkatzen gaitu:
16 hilabeteko debekua biktimarengana 200 metro baino gutxiagora hurbiltzeko eta biktimarekin komunikatzeko edozein bide erabilita. Eskola-esparruaren barruan, urruntzearen gutxieneko distantzia 10 metrokoa izango da.
Ez dugu ulertzen zer irizpide jarraitzen duen neurriak espazio batzuetarako distantzia egokia 200 metrotan jartzen duenean eta eskola-esparruan, aldiz, 10 metrotan. Elkar ikusi eta espazioak partekatu behar izateko aukerak etengabeak baitira eskola-esparruan.
Komunikatu honen bidez salatzen dugu erabaki judizial horrek urratu egiten duela Iratik askatasunez eta segurtasunez bizitzeko eta jasandako kaltetik berreskuratzeko duen eskubidea. Sexu-erasoaren eta epaiaren artean igarotako urtean zehar, Mikelek kautelazko neurri gisa, aipatu dugun epaian azkenean hartutako urruntze-agindu bera izan du (200 m. eskolatik kanpo, 10 m. ikastetxean). Mikelek behin baino gehiagotan hautsi du agindu hori eskola eremuan. Urraketetako bat Gasteizko Udaltzaingoaren aurrean gertatu zen. Poliziak berak salatu zuen hori, baina Sara Mallen Basterra epaileak artxibatu egin zuen salaketa. Hau da, epaileak agindu zuen ikerketa- eta zehapen-prozesuak aurrera ez egitea, erasotzaileak agindu judizial bat urratu eta Iratirengana hurbildu ondoren.
Iratik laguntza psikologikoa jaso du erasoaren unetik gaur arte Arabako Foru Aldundiko Genero Indarkerian Espezializatutako Arreta Soziojuridiko eta Psikosozialeko Hegoak Foru Zerbitzuan. 2024ko maiatzaren 14an, urtebete eta 11 tratamendu-saio geroago, zerbitzu horrek txosten bat egin zuen, eta bertan zehazten denez, «bizitako indarkeria-egoerei lotutako ondoez emozional oso esanguratsua du […] trauma-ondoko sintomatologia bizia, berresperimentazio-adierazleekin […] antsietate-maila handia […], eskolara egokitu ezina [eta] beldurra».
Iratiren osasun-egoera eta eskola-errendimendua kolokan egon dira joan den ikasturtean. Neurri horiekin jarraitzeak egoera larriagotu baino ez du egingo. Hainbat Salaketa komunikatua
txostenen arabera, neurri zehatzagoak dituen protokolo bat egin arren, oso zaila da neurri judiziala eskola-ingurunean betetzen dela bermatzea.
Erakunde publikoek beren baliabide guztiak jarri beharko lituzkete indarkeria matxistaren biktimen erreparaziorako. Kasu honetan ez da betetzen ari, sexu erasoa jasan duen neskaren beharrak ez baitira errespetatu; babesgunea eta espazio segurua bermatzea hain zuzen. Apelazio-errekurtsoa martxan dagoen arren, salaketa publiko hau egiten dugu, irailerako premiazko neurriak har daitezen eta ikasturtearen hasierako hilabetean, Mikel ikastetxez alda dadin.
Gasteizko Mugimendu Feministatik Ikastolarekin hitz egin dugu. Ez dugu ulertzen Mikel eskolaz aldatzea ez bultzatzeko erabakia, hori izan denean ohiko prozedura ezagutzen ditugun antzeko beste kasuetan. Eragindako minaren aitortza eta Iratiren bizi espazioarekiko errespetua hartzen ditugu kontuan neurri hauek aldarrikatzerakoan. Batez ere erasoa jasan duen gazteak eta bere familiak hala eskatu dutelako.
Zuzenean eskatzen diegu Eusko Jaurlaritzako Justizia Sailari, Sara Mallén Basterra epaileak ezarritako babes-neurriak Iratiren eskubideak urratzen dituelakoan eta Eusko Jaurlaritzako Hezkuntza Sailari, ikastetxeetan ikasle guztien segurtasuna zaintzeko ardura duelako. Zentzu honetan, Gasteizko Mugimendu Feministako eta Koloretxeko kideok neurri hezitzaile eta errestauratiboetan sinisten dugu eta, beraz, ez dugu arduragabeko neurri baztertzailerik eskatzen. Guztiz kontrakoa, erasoa eragin duen gaztearentzako baliabide hezitzaileak jarri eta prozesuaren akonpainamendua egitean sinisten dugu, sexu erasoa kokatu eta eraldaketarako pausuak eman ditzan. Indarkeria matxistaren aurrean erreparaziorako bideen alde egitea aldarrikatu nahi dugu.
Egoera larri honi lehen bait lehen heltzeko eskatzen diegu, eta Iratik datorren ikasturtea askatasunez has dezala, erasotzailearekin elkarbizitzeak dakarren indarkeriarik gabe.
